Bilime adanmış bir ömrün kitabı: Hidrojen Romantiği

Prof. Dr. Turhan Nejat Veziroğlu bir asra yakın hayat ve bilim tecrübesiyle Güney Florida Türk-Amerikan toplumunun kıdemlilerinden. Başta Miami Üniversitesi’nde olmak üzere yaptığı çalışmalarla hidrojen enerjisi konusunda bir dünya otoritesi oldu. Bilime, Türkiye’ye ve yaşadığı topluma önemli katkılarda bulunan ve bulunmaya devam eden bir isim Veziroğlu… Eşi Dr. Ayfer Veziroğlu, bu değerli bilim insanının biyografisini, “Hidrojen Romantiği” isimli kitabında öyküsel bir şekilde ele alarak, dünyaya adeta tarihsel bir yazılı kaynak bıraktı.

CreateSpace adlı bağımsız yayıncılık platformu üzerinden yayınlanan ve Amazon.com’dan ulaşılabilen kitapta, Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu’nun çocukluk yılları, eğitim için 2. Dünya Savaşı yıllarında (1943) Ankara’dan İngiltere’ye gidişi, haftalarca süren ve pek çok ülkeye uğrayarak geçen maceralı yolculuğu, savaş yüzünden yokluklarla ve bombalar altında geçen öğrencilik yılları, İngiltere’de 43-51 yılları arasında gördüğü yüksek eğitim ve doktora süreci, 1951’de Türkiye’ye dönüş ve askerlik, aynı yıllarda Türkiye’de bir ekiple Toprak Mahsulleri Ofisi’nde “çelik silolar” müdürlüğünün temelini atmaları ilk beş bölümü oluşturuyor.

Kitabın kalan bölümünde ise 60’lı yıllarda ilk evlilik ve ABD’ye gidiş, 73’ten sonra, Nejat Veziroğlu’na “hidrojenin babası” lakabını kazandıracak hidrojen enerjisi ile ilgili bilimsel çalışmalarının temellerini atışı, katıldığı uluslararası konferanslar, bilimsel çalışmaları ve bu fikri yayışı, Türkiye ve dünyadan dönemin önemli liderleri ve iş insanları ile ilişkileri, 1995 yılından sonra Uluslararası Hidrojen Teknolojileri Merkezi (ICHET)’nin kuruluş çabaları, eşi Bengi Hanım’ın vefatı ve 1998’den günümüze, ikinci baharım dediği, Hidrojen Romantiği kitabını kaleme alan eşi Dr. Ayfer Veziroğlu ile evliliği, kızları Lili Ferruh’un doğuşu ve Nobel adaylığına kadar uzanan hikayesi yer alıyor.

Neden Hidrojen Romantiği?

Petrolün yerine, temiz enerji türü olan hidrojenin alternatif yakıt olarak kullanılması konusundaki çalışmaları ile tanınan ABD’nin Miami Üniversitesi Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü Kurucusu ve Direktörü Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu, araçlarda kullanılan içten yanmalı motorlar yerine hidrojenin yakıt olarak kullanılacağını/kullanılması gerektiğini yıllar evvel ilk öne süren kişi. Fosil yakıtların tükendiği, çevrenin alarm verdiği son yıllarda, gezegeninin geleceği için hidrojene yönelmenin önemine dikkat çeken Prof. Dr. Veziroğlu, Birleşmiş Milletler Endüstriyel Kalkınma Örgütü (UNIDO, United Nations Industrial Development Organization)’ne bağlı Uluslararası Hidrojen Enerjisi Merkezi (ICHET)’nin de kurucusu. Uluslararası Hidrojen Kongresi başta olmak üzere birçok etkinliğin ve kurumun öncüsü Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu’nun ilk araştırma projesi Mars’a gidecek roketin nükleer-hidrojen motorundaki titreşimlerin sebebini bulmak ve gidermek oldu. Bu araştırma sırasında hidrojenin uzun seyahatler için iyi bir yakıt olduğunu öğrendi. “Şehirlerde hava kirliliğini gidermek için nasıl bir yakıt kullanabiliriz?” sorusu üzerine yıllarca çalışmalar yapan Veziroğlu, 1973’te enerji krizi başlayınca, Miami Üniversitesi’nde Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü’nü kurdu.

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu bundan sonrasını şöyle anlatıyor: “Yeni enerji kaynakları arayacağız, çünkü anlaşıldı ki, petrol, kömür, doğal gaz tükenecek. Enstitünün adının başına ‘temiz enerji’ koydum; çünkü, fosil yakıtların çevreye, şehirlere, insana verdiği zararları biliyorum. Temiz enerji kaynakları bulmamız gerekti. Güneş, rüzgâr, su, nükleer enerji, jeotermal enerji, hiç biri petrol-doğal gaz gibi kullanışlı değil. Hiç birini otomobile koyup, otomobili süremezsin; uçağa koyup, uçağı uçuramazsın. Düşündüm; eğer biz bu yeni enerji kaynaklarından hidrojen üretirsek problemi çözeriz. Çünkü hidrojenin en temiz ve randımanlı yakıt…”

“Biz hidrojen üreteceğiz” diyen ve bunun adını “Hidrojen Ekonomisi” koyan Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu, fikrini yaymak için dünya çapında kongreler yapmaya başladı; Milletlerarası Hidrojen Enerjisi Derneği’ni kurduktan sonra, on bir kişilik ekiplerine, çalışmalarına karşı çıkan petrol şirketleri, “Hidrojen Romantikleri” adını taktı.

“Hidrojenin Babası” sayılan Prof. Veziroğlu’nun Nobel de dahil pek çok önemli ödüle aday gösterilmesi ve ödüllerle-ilklerle, ülkelerarası geçen 92 yıllık hayatını, Dr. Ayfer Veziroğlu’nun Hidrojen Romantiği kitabında soluksuz okuyacaksınız.